Zaterdag 16 augustus: Rollercoaster Day

Waarom we gillen en eerder verliefd worden in achtbanen

Fans over de hele wereld vieren ieder jaar op 16 augustus Rollercoaster Day. Op deze dag in 1898 werd namelijk de eerste loopingachtbaan gepatenteerd. Uit recent onderzoek van Multiscope en Europa-Park blijkt dat ongeveer de helft van alle Nederlanders graag in een achtbaan stapt en weer ongeveer de helft daarvan kan of wil een gil daarbij niet onderdrukken. Achtbanen vormen ook een leuk onderwerk voor psychologen. Zij adviseren op je eerste date samen een ritje in een achtbaan te maken.

Het bestaan van achtbanen hebben we te danken aan tsarina Catherina de Grote. Halverwege de achttiende eeuw gaf zij opdracht om wieltjes aan te brengen onder de sledes waarmee de Russische high society van stellages roetsjte. Later is men achtbanen met rails gaan bouwen en op 16 augustus 1898 werd een patent aangevraagd voor de eerste loopingachtbaan.

Nederlanders zijn fervente attractieparkbezoekers. Jaarlijks brengen we miljoenen bezoeken aan attractieparken. Helaas is er weinig bekend over het gedrag van bezoekers in achtbanen. Europa-Park, dat met 14 achtbanen juist veel achtbaanplezier te bieden heeft, liet daarom begin deze maand bureau Multiscope een onderzoek uitvoeren waarbij meer dan 1.000 Nederlanders ondervraagd werden.

• 51% van de ondervraagden geeft aan wel eens in een achtbaan te stappen
• Van hen gilt 33% soms, 14% vaak, 8% altijd en 45% nooit.
• Mannen stappen iets vaker in een achtbaan dan vrouwen (58% tegenover 54%).
• 61% van de mannen gilt nooit tijdens een rit, tegenover 28% van de vrouwen. 3% van de mannen gilt altijd, tegenover 14% van de vrouwen.

Of iemand wel of niet gilt, hangt volgens de literatuur van diverse factoren af. Vrouwen gillen over het algemeen vaker dan mannen, mede door culturele normen, sociale verwachtingen en emotionele expressie. De meeste mensen gillen in achtbanen van schrik of angst, maar sommigen gewoon uit plezier. Gillen heeft nog een bijkomend voordeel, het voorziet de longen van meer zuurstof.

Achtbanen zijn ook een geweldig fenomeen voor psychologen. Zo heeft de Duitser Dolf Zillmann de opwindings-overdrachtstheorie ontwikkeld. Deze beschrijft dat fysiologische opwinding (zoals een verhoogde hartslag, adrenaline, spanning) niet meteen verdwijnt nadat een emotionele gebeurtenis heeft plaatsgevonden. Die gevoelens worden dan onbewust ook aan een nieuwe, vaak totaal andere situatie gekoppeld. Volgens Wim Strijbosch die aan de Breda University of Applied Science onderzoek doet naar emoties in onze vrijetijd kan deze theorie ook toegepast worden op achtbanen. “Als je een ritje in een achtbaan maakt klopt je hart sneller en giert de adrenaline door je lichaam. Maak je de rit samen met een date dan zorgt de overdracht van opwinding na afloop dat je je nog meer aangetrokken voelt tot die persoon dan normaal.”

Henk Groenen, verantwoordelijk voor de marketing van Europa-Park in de Benelux, zegt: “Europa-Park is bij uitstek de plek voor mensen die (weer) verliefd willen worden. We hebben maar liefst 14 achtbanen! Gegarandeerd verliefd word je in de in 2024 geopende achtbaan ‘Voltron Nevera powered by Rimac’. Deze heeft met 105 graden de steilste lancering ter wereld en verrast bezoekers met talloze richtingwisselingen en maar liefst 7 over-de-kop-elementen. Dit zorgt voor een enorme adrenalinestoot en behalve heel veel kriebels ook heel veel vlinders in de buik”.

Europa-Park bestaat dit jaar 50 jaar. In het park zijn 17 Europese landen in themagebieden tot in de kleinste details nagebouwd. Je vindt er meer dan 100 attracties en shows en kunt in talloze cafés en restaurants de culinaire veelzijdigheid van Europa ontdekken. Europa-Park is al 9 keer uitgeroepen tot beste attractiepark ter wereld. Sinds 2019 kun je er ook volop genieten in waterpark Rulantica, met meer dan 50 glijbanen en waterattracties. Het Europa-Park Resort ligt in het Zwarte Woud, aan de rand van de Elzas, en is goed bereikbaar met de auto (5,5 uur vanaf Utrecht), bus, vliegtuig of trein. Meer weten? Kijk op de Nederlandstalige website: www.europapark.de.

Tien weetjes over achtbanen:

1 Het eerste achtbaan-idee stamt uit Rusland. Van verhalen en tekeningen weten we dat daar in de 16e en 17e eeuw houten stellages gebouwd werden waar men als het gesneeuwd had met een slee van af gleed. Later kwamen er wieltjes onder want men wilde ook kunnen glijden als het niet gesneeuwd had. In sommige landen heten achtbanen nog steeds ‘montagnes russes’ (Russische bergen).

2 De naam ‘achtbaan’ is pas in 1880 ontstaan. In dat jaar vroeg ene F.A. Schwarz uit Duitsland patent aan voor zijn idee van een achtbaan in de vorm van een acht.

3 Waarom vieren we Rollercoaster Day ieder jaar op 16 augustus? Op deze dag in 1898 ontving de ontwerper van de eerste achtbaan met een looping een patent.

4 Een looping in een achtbaan is nooit rond, maar eerder druppelvormig. Bij het verlaten van een perfect ronde looping zouden er te veel g-krachten op de inzittenden komen en dat leidde in het verleden tot ongelukken.

5.G-krachten maken een achtbaan spannend. Er zijn positieve, negatieve en zijwaartse g-krachten. Bij positieve word je in je stoeltje gedrukt. Dat gebeurt bij versnellingen. Bij negatieve g-krachten lijkt het alsof je loskomt van je stoel, bijvoorbeeld als het treintje over een heuvel gaat. De term g-krachten komt overigens van het Engelse woord ‘gravity’ (zwaartekracht).

6 Twee artsen uit de USA hebben in 2018 ontdekt dat kleine nierstenen kunnen loslaten bij het rijden in een achtbaan. Het tweetal werd beloond met de ‘Ig-Nobelprijs’ van de medische faculteit van de universiteit van Harvard. De prijs wordt uitgereikt aan onderzoeken die mensen eerst aan het lachen brengen maar daarna tot nadenken aanzetten.

7 Op dit moment zijn er in de parken wereldwijd 6.028 rollercoasters operationeel. Het merendeel (5.851 stuks) is van staal. Op de site rcdb.com is het overzicht te vinden.

8 In de 10 best bezochte attractieparken van Europa heeft men per park gemiddeld 6 achtbanen. Europa-Park in Duitsland heeft meer dan het dubbele aantal: 14 stuks! Tel je hier de lengtes van de banen bij elkaar op dan is dat zo’n 10 kilometer. Er staan hier zoveel achtbanen omdat dit park de showroom is van moederbedrijf Mack Rides. Dit bedrijf is een van de vijf grootste achtbaanleveranciers ter wereld.

9 Achtbaanfans maken er een sport van om zo veel mogelijk achtbanen te beleven. Zij reizen de hele wereld over en houden de scores bij op websites en apps. Ene George uit het Verenigd Koninkrijk heeft er al meer dan 3.272 op zijn naam staan. (bron: coaster-count.com) 10 Tegenwoordig kun je achtbanen ook met een VR-bril doen. Tijdens zo’n ‘coastiality’-rit zorgt de film die aan de binnenzijde van een bril te zien is, dat je je in een andere wereld waant, terwijl je tegelijkertijd onderhevig bent aan G-krachten, wind en de bewegingen van het rijdende treintje. Europa-Park is de grondlegger van ‘coastiality’ en had de première al in 2015.